Kỹ năng tự phục vụ (tự ăn, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo) là nền tảng cho sự độc lập của trẻ. Tuy nhiên, với trẻ ASD, những hoạt động này có thể là một “cuộc chiến” do khó khăn về trình tự và nhạy cảm giác quan. Hoàng Đức thấu hiểu rằng mỗi bước tiến nhỏ trong tự phục vụ đều là một chiến thắng lớn, và chúng tôi đồng hành cùng phụ huynh bằng các chiến lược hiệu quả.
1. Phân Tích Khó Khăn: Vì Sao Con Khó Khăn Trong Tự Phục Vụ?
Các vấn đề thường gặp:
- Vấn đề Trình tự (Sequencing): Trẻ không nhớ thứ tự các bước (ví dụ: mặc quần áo phải kéo khóa trước khi cài nút).
- Nhạy cảm Giác quan: Trẻ khó chịu với kết cấu của thức ăn, cảm giác lạnh của nước, hoặc độ cứng của bàn chải.
- Thiếu Động lực: Trẻ thấy hoạt động không có ý nghĩa hoặc quá khó khăn nên không muốn thực hiện.
2. Kỹ Thuật Chia Chuỗi (Chaining) – Chìa Khóa Cho Độc Lập
Chia Chuỗi (Chaining) là kỹ thuật can thiệp hành vi, chia nhỏ một nhiệm vụ phức tạp thành các bước đơn giản, dễ thực hiện.
- Chia nhỏ Nhiệm vụ: Phân tích hoạt động thành các bước đơn giản nhất.
- Ví dụ Đánh răng: (1) Lấy bàn chải, (2) Mở vòi nước, (3) Làm ướt bàn chải, (4) Lấy kem, (5) Chải răng (trên/dưới/trong/ngoài), (6) Súc miệng, (7) Lau miệng, (8) Cất bàn chải.
- Đánh giá Mức độ Trợ giúp: Xác định bước nào con đã làm được, bước nào cần trợ giúp.
- Luyện tập (Tùy chọn Chuỗi):
- Chia Chuỗi Tiến (Forward Chaining): Dạy bước đầu tiên (1) cho đến khi con thành thạo, sau đó dạy bước thứ hai (2), cứ thế tiếp tục.
- Chia Chuỗi Lùi (Backward Chaining): Cha mẹ làm từ bước 1 đến bước 7, và để con làm bước cuối cùng (8). Khi con thành thạo bước 8, cha mẹ dừng ở bước 7 và để con làm bước 7 & 8. Phương pháp này mang lại động lực lớn vì con luôn kết thúc bằng thành công.
3. Trợ Giúp Trực Quan và Điều Chỉnh Môi Trường
- Sử dụng Trợ giúp Trực quan (Visual Supports): Tạo bảng kiểm tra (checklist) bằng hình ảnh/biểu tượng về các bước đánh răng hoặc mặc áo. Việc này giúp trẻ dễ dàng theo dõi trình tự mà không cần sự nhắc lời bằng lời nói.
- Giảm Nhạy cảm Giác quan: Nếu con nhạy cảm với bàn chải, hãy thử bàn chải điện; nếu con nhạy cảm với kem đánh răng, hãy thử loại kem không mùi hoặc không bọt.
- Hoàng Đức đồng hành: Các chuyên viên sẽ hướng dẫn chi tiết cách tạo và sử dụng các công cụ trực quan tại nhà, giúp phụ huynh biến phòng tắm, phòng ngủ thành môi trường học tập tích cực.
Hành trình độc lập của con cần sự kiên trì và phương pháp đúng. Hãy để Trung tâm Hoàng Đức đồng hành cùng bạn bằng sự thấu hiểu và các chiến lược khoa học. Liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn lộ trình can thiệp cá nhân hóa, giúp con bạn từng bước chinh phục các kỹ năng sống. Bắt đầu xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai con bạn ngay bây giờ!
