Trong tiến trình can thiệp cho trẻ có rối loạn phát triển, giai đoạn trị liệu nhóm được xem là một bước chuyển quan trọng — từ việc “can thiệp cá nhân” sang “can thiệp trong môi trường xã hội nhỏ”. Nếu ở trị liệu cá nhân, trẻ học cách hiểu bản thân và xây dựng kỹ năng nền; thì ở trị liệu nhóm, trẻ học cách vận dụng những kỹ năng ấy để sống cùng người khác, tương tác, hợp tác và chia sẻ.
1. Vì sao trị liệu nhóm quan trọng?
Trẻ đặc biệt thường gặp khó khăn khi tham gia hoạt động tập thể: trẻ không biết cách chờ đợi, không biết chia sẻ đồ chơi, không hiểu quy tắc chung hoặc dễ bị quá tải khi có nhiều người xung quanh. Trị liệu nhóm chính là “môi trường an toàn” để trẻ dần làm quen với các tình huống xã hội thực tế — nơi có người hướng dẫn, có cấu trúc rõ ràng, có bạn bè, và có cơ hội thực hành thật.
2. Mục tiêu của trị liệu nhóm
Các buổi trị liệu nhóm được thiết kế có chủ đích:
-
Phát triển kỹ năng xã hội: học cách chào hỏi, nhìn vào mắt bạn, chờ đến lượt, chia sẻ đồ vật, hợp tác cùng hoàn thành nhiệm vụ.
-
Rèn khả năng kiểm soát hành vi: học chờ đợi, tuân theo luật chơi, nhận biết cảm xúc bản thân và phản ứng phù hợp.
-
Mở rộng ngôn ngữ giao tiếp: trẻ có cơ hội dùng lời nói hoặc cử chỉ để trao đổi, phản hồi và thể hiện mong muốn.
-
Phát triển cảm xúc tích cực: trải nghiệm vui chơi giúp trẻ hình thành động lực, cảm giác được chấp nhận và hứng thú với tương tác.
3. Cách tổ chức trị liệu nhóm tại Hoàng Đức
Tại Trung tâm Hoàng Đức, trị liệu nhóm được tổ chức với quy mô nhỏ (3 – 5 trẻ) nhằm đảm bảo mỗi trẻ đều được quan sát và hỗ trợ sát sao. Các hoạt động trong buổi trị liệu luôn có trình tự rõ ràng: khởi động – hoạt động chính – kết thúc. Chuyên viên trị liệu vừa là người hướng dẫn, vừa là người quan sát, vừa là “cầu nối” giữa các trẻ. Các trò chơi được chọn sao cho phù hợp với từng nhóm kỹ năng: chuyền bóng, ghép hình, luân phiên thực hiện nhiệm vụ, hợp tác xây tháp, trò chơi tín hiệu, hoạt động cảm giác – vận động nhẹ…
4. Vai trò của phụ huynh và sự phối hợp đa ngành
Khi trẻ bắt đầu trị liệu nhóm, phụ huynh thường được khuyến khích tham gia buổi đầu để hiểu cách cô hỗ trợ trẻ, cũng như nắm được chiến lược khuyến khích trẻ tại nhà. Ngoài ra, đội ngũ Hoàng Đức luôn trao đổi và hội chẩn đa ngành (trị liệu ngôn ngữ, hành vi, tâm lý, giáo dục đặc biệt…) để đảm bảo mục tiêu nhóm phù hợp từng trẻ.
5. Sân chơi – nơi trẻ học cách lớn lên cùng người khác
Trị liệu nhóm không chỉ là “một buổi học có bạn” – đó là không gian để trẻ rèn luyện kỹ năng xã hội trong môi trường an toàn và giàu cảm xúc tích cực.
Mỗi lần chờ đợi, mỗi cái nắm tay hay nụ cười trao đi… đều là bài học đầu tiên của trẻ về việc “sống cùng người khác” – một kỹ năng nền tảng để hòa nhập học đường và cuộc sống.
