Trong hành trình đồng hành cùng con, rất nhiều phụ huynh mang theo một nỗi băn khoăn chung: “Con tôi có thật sự cần can thiệp sớm không?”, “Liệu can thiệp có làm con áp lực?”, “Nếu để thêm chút nữa xem sao thì có muộn không?” Đây là những câu hỏi hoàn toàn dễ hiểu, nhất là khi phụ huynh phải đứng trước quá nhiều nguồn thông tin khác nhau.
Tại Hoàng Đức, chúng tôi nhìn nhận rằng một trong những điều quan trọng nhất để giúp trẻ rối loạn phổ tự kỷ phát triển đúng hướng chính là: can thiệp sớm – can thiệp đúng – và can thiệp phù hợp với từng trẻ.
1. Vì sao phải “sớm”?
Não bộ trẻ trong giai đoạn 0–6 tuổi có tốc độ phát triển mạnh mẽ nhất. Đây là khoảng thời gian vàng để:
-
Kích hoạt kết nối thần kinh,
-
Xây dựng nền tảng giao tiếp – tương tác,
-
Phát triển hành vi thích nghi và kỹ năng tự lập.
Khi trẻ được can thiệp sớm, chuyên viên có thể điều chỉnh hành vi, củng cố khả năng chú ý, giúp trẻ hiểu ngôn ngữ và biết cách thể hiện nhu cầu. Ngược lại, nếu đợi đến khi trẻ lớn hơn, rất nhiều hành vi không phù hợp đã “cố định”, việc thay đổi sẽ khó hơn và tốn nhiều thời gian.
Điều quan trọng là can thiệp sớm không phải nhồi nhét học, mà là tạo môi trường phù hợp để trẻ từng bước học cách hiểu – phản hồi – tương tác – thích nghi.
2. “Đúng cách” nghĩa là gì?
Nhiều phụ huynh nghĩ rằng chỉ cần cho trẻ đi học nhiều là đủ. Nhưng trong chuyên môn, “đúng cách” là điều quyết định chất lượng tiến bộ của trẻ.
Một chương trình can thiệp đúng cần:
-
Dựa trên đánh giá chuyên môn rõ ràng,
-
Xác định mục tiêu phù hợp với từng trẻ,
-
Có lộ trình theo từng giai đoạn phát triển,
-
Được theo dõi và điều chỉnh liên tục bởi đội ngũ chuyên viên có chuyên môn sâu.
Trong đó, hiệu quả không nằm ở số giờ, mà nằm ở mức độ phù hợp và sự nhất quán của chương trình.
Ví dụ: cùng một mục tiêu tăng chú ý – có trẻ cần vận động mạnh để kích hoạt giác quan, nhưng cũng có trẻ cần môi trường yên tĩnh để ổn định cảm giác trước khi vào bài.
3. Can thiệp có làm trẻ áp lực không?
Một buổi can thiệp hiệu quả không bao giờ là buổi trẻ phải ngồi yên 45–60 phút để “học bài”. Trị liệu cho trẻ tự kỷ là quá trình:
-
Quan sát tín hiệu cảm giác của trẻ,
-
Điều chỉnh môi trường phù hợp,
-
Ghi nhận và củng cố những phản ứng đúng,
-
Xây dựng nhịp độ tương tác,
-
Để trẻ chủ động tham gia vào hoạt động.
Khi trẻ cảm thấy an toàn và được thấu hiểu, trẻ sẽ hợp tác tốt hơn. Vì vậy, áp lực thường không đến từ can thiệp — mà đến từ việc chương trình chưa phù hợp với trẻ hoặc cách triển khai chưa đúng.
4. Vì sao cha mẹ thường cảm thấy “sao con tiến bộ chậm vậy?”
Tiến bộ ở trẻ tự kỷ không phải lúc nào cũng thể hiện rõ ràng. Đôi khi, một thay đổi nhỏ như:
-
Con biết quay lại khi được gọi,
-
con ngồi lâu thêm 2 phút,
-
con chấp nhận bám tay chuyên viên,
-
con biết ra hiệu xin thêm món đồ,
… lại chính là nền tảng quan trọng cho những kỹ năng phức tạp hơn về sau.
Trong chuyên môn, chúng tôi gọi đó là những tiến bộ vi mô – những bước đệm cực kỳ giá trị mà đôi khi phụ huynh không để ý. Hoàng Đức luôn giúp phụ huynh nhận diện những dấu hiệu này để đồng hành cùng con hiệu quả hơn.
5. Phụ huynh cần làm gì trong quá trình can thiệp?
Điều phụ huynh thường hỏi nhất là: “Tôi nên làm gì khi ở nhà?”
Câu trả lời không phải là dạy thêm bài cho con, mà là:
-
Duy trì sự nhất quán với mục tiêu can thiệp,
-
tạo môi trường phù hợp theo gợi ý chuyên môn,
-
giảm yêu cầu quá phức tạp gây khó chịu cho trẻ,
-
ghi nhận – khen ngợi kịp thời,
-
tôn trọng nhịp độ cảm giác và tính khí của con.
Nhiều phụ huynh nói rằng họ “thở phào” khi hiểu được cách hỗ trợ con tại nhà, vì khi gia đình – trung tâm – chuyên viên đồng nhất cách làm, trẻ tiến bộ nhanh và ổn định hơn.
6. Điều phụ huynh cần nhất là sự thấu hiểu – không phải sự hoàn hảo
Không ai sinh ra đã biết cách nuôi dạy một đứa trẻ đặc biệt. Cha mẹ không cần hoàn hảo; cha mẹ chỉ cần đủ kiên trì và đủ tin tưởng vào hành trình của con. Mỗi đứa trẻ đều có tốc độ riêng, và nhiệm vụ của chúng ta là giúp trẻ đi đúng hướng.
Tại Hoàng Đức, chúng tôi luôn tin rằng, mỗi sự thay đổi nhỏ của trẻ đều là một kết quả lớn của cả gia đình và đội ngũ can thiệp.
Bài viết này cũng như một lời nhắn gửi đến phụ huynh: khi bạn hiểu đúng – bạn sẽ đồng hành đúng. Và đó là món quà tốt nhất dành cho con trong hành trình phát triển.
