Khi trẻ được chẩn đoán rối loạn phổ tự kỷ hoặc gặp khó khăn trong phát triển, việc chọn phương pháp can thiệp phù hợp là một trong những quyết định quan trọng nhất của phụ huynh. Hiện nay, có nhiều phương pháp can thiệp được áp dụng rộng rãi trên thế giới, trong đó nổi bật nhất là ABA (Applied Behavior Analysis), TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communication-Handicapped Children), và Floortime (DIR/Floortime Model).

Mỗi phương pháp có nguyên lý và cách tiếp cận khác nhau, do đó, việc hiểu rõ ưu – nhược điểm của từng phương pháp sẽ giúp cha mẹ đưa ra lựa chọn phù hợp nhất với đặc điểm của con mình.

1. Tổng quan về ba phương pháp can thiệp phổ biến

1.1. ABA – Phân tích hành vi ứng dụng

ABA (Applied Behavior Analysis) là một phương pháp can thiệp dựa trên khoa học hành vi, tập trung vào việc điều chỉnh hành vi thông qua các biện pháp củng cố tích cực. ABA giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp, học tập, xã hội và tự lập bằng cách phân tích và thay đổi hành vi theo một cách có hệ thống.

• Nguyên tắc chính:

• Chia nhỏ hành vi thành các bước cụ thể, dễ học
• Dùng phần thưởng để củng cố hành vi mong muốn
• Giảm thiểu hành vi tiêu cực bằng cách không củng cố chúng

• Ưu điểm:

• Có nền tảng khoa học vững chắc, đã được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả
• Có thể áp dụng cho trẻ ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng
• Phù hợp với các trẻ cần hỗ trợ về hành vi, giao tiếp và kỹ năng sống

• Nhược điểm:

• Phương pháp có thể khá cứng nhắc nếu không được cá nhân hóa phù hợp
• Một số trẻ có thể cảm thấy áp lực khi thực hiện các bài tập lặp đi lặp lại
• Cần sự tham gia của chuyên gia có kinh nghiệm để triển khai đúng cách

1.2. TEACCH – Hỗ trợ phát triển qua cấu trúc hóa

TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communication-Handicapped Children) là phương pháp can thiệp được thiết kế dựa trên cách học của trẻ tự kỷ. Phương pháp này nhấn mạnh vào việc sử dụng hình ảnh, lịch trình trực quan và môi trường can thiệp được cấu trúc rõ ràng để giúp trẻ hiểu và thực hiện nhiệm vụ.

• Nguyên tắc chính:

• Sử dụng hệ thống lịch trình trực quan để trẻ dễ dàng theo dõi hoạt động
• Phân chia không gian theo chức năng để tạo môi trường can thiệp có tổ chức
• Cung cấp các hỗ trợ bằng hình ảnh giúp trẻ hiểu và ghi nhớ tốt hơn

• Ưu điểm:

• Giúp trẻ tự kỷ thích nghi với môi trường bằng cách tổ chức không gian và thời gian khoa học
• Phát triển khả năng độc lập cho trẻ qua các lịch trình rõ ràng
• Có thể áp dụng tại nhà, trường học và môi trường trị liệu

• Nhược điểm:

• Phương pháp TEACCH không tập trung nhiều vào phát triển giao tiếp xã hội
• Có thể không phù hợp với trẻ cần nhiều hỗ trợ về hành vi và ngôn ngữ
• Cần có sự kiên trì của cha mẹ để duy trì hệ thống hỗ trợ trực quan

1.3. Floortime – Phát triển cảm xúc và giao tiếp thông qua vui chơi

Floortime (còn gọi là DIR/Floortime) là phương pháp can thiệp dựa trên việc khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động chơi để phát triển khả năng giao tiếp, tư duy và cảm xúc. Phương pháp này tập trung vào việc tạo kết nối giữa trẻ với phụ huynh và chuyên viên thông qua các hoạt động vui chơi có chủ đích.

• Nguyên tắc chính:

• Theo sát sở thích của trẻ để tạo động lực tham gia
• Xây dựng tương tác và kết nối giữa trẻ và người hướng dẫn
• Khuyến khích trẻ bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong các tình huống chơi

• Ưu điểm:

• Giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội và giao tiếp thông qua tương tác tự nhiên
• Không tạo áp lực cho trẻ vì phương pháp dựa trên hoạt động vui chơi
• Phù hợp với trẻ cần hỗ trợ phát triển cảm xúc, nhận thức xã hội

• Nhược điểm:

• Tiến độ cải thiện có thể chậm hơn so với các phương pháp có cấu trúc chặt chẽ
• Đòi hỏi phụ huynh và người hướng dẫn phải có sự kiên nhẫn và đồng hành lâu dài

2. Cha mẹ nên chọn phương pháp nào cho con?

Không có phương pháp nào là “tốt nhất” cho tất cả trẻ, mà mỗi phương pháp phù hợp với từng đặc điểm khác nhau của trẻ.

• ABA phù hợp với trẻ cần phát triển hành vi, kỹ năng học tập và giao tiếp có hệ thống rõ ràng.
• TEACCH phù hợp với trẻ cần sự hỗ trợ về tổ chức không gian, thời gian để can thiệp và thích nghi tốt hơn.
• Floortime phù hợp với trẻ cần phát triển khả năng giao tiếp, kết nối xã hội và cảm xúc.

Một số trẻ có thể cần sự kết hợp của nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu. Chẳng hạn, trẻ có thể áp dụng TEACCH để có lịch trình rõ ràng, kết hợp với ABA để củng cố hành vi và sử dụng Floortime để phát triển kỹ năng xã hội.

Việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia can thiệp sẽ giúp phụ huynh có góc nhìn khoa học và chính xác hơn để lựa chọn phương pháp phù hợp với con mình.

3. Hoàng Đức – Đồng hành cùng cha mẹ trong hành trình can thiệp cho trẻ

Tại Trung tâm Hoàng Đức, chúng tôi áp dụng mô hình can thiệp đa ngành, kết hợp nhiều phương pháp khoa học để xây dựng chương trình cá nhân hóa cho từng trẻ.

• Đánh giá toàn diện: Chuyên gia từ nhiều lĩnh vực (tâm lý, giáo dục đặc biệt, ngôn ngữ trị liệu, vận động trị liệu…) cùng phối hợp đánh giá khả năng của trẻ.
• Thiết kế kế hoạch can thiệp: Dựa trên đánh giá, chúng tôi lựa chọn phương pháp phù hợp nhất, đảm bảo hỗ trợ tối ưu cho từng trẻ.
• Hướng dẫn phụ huynh: Cha mẹ được hướng dẫn để đồng hành cùng con tại nhà, đảm bảo sự liên kết giữa trung tâm và gia đình.

Chúng tôi hiểu rằng, mỗi trẻ đều có con đường phát triển riêng. Vì vậy, việc lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp chính là chìa khóa giúp con phát triển tốt nhất. Nếu phụ huynh còn phân vân chưa biết nên chọn ABA, TEACCH hay Floortime, hãy liên hệ với Hoàng Đức qua Hotline 0912.19.13.15 để được chuyên gia tư vấn và hướng dẫn chi tiết!