Nuôi dạy trẻ tự kỷ là một hành trình đầy thử thách, đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và áp dụng những phương pháp giáo dục phù hợp. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh do thiếu kiến thức hoặc vì quá lo lắng cho con mà vô tình mắc phải một số sai lầm, làm chậm tiến trình phát triển của trẻ. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện những sai lầm phổ biến và cách khắc phục để hỗ trợ trẻ phát triển tốt nhất.

1. Kỳ vọng quá cao hoặc quá thấp vào khả năng của trẻ

Một trong những sai lầm lớn nhất là cha mẹ đặt kỳ vọng không thực tế vào con mình. Một số phụ huynh mong đợi trẻ hồi phục hoàn toàn hoặc đạt được những kỹ năng nhất định trong thời gian ngắn. Họ có thể so sánh con mình với những trẻ khác hoặc tin rằng chỉ cần can thiệp trong một thời gian ngắn, trẻ sẽ “bình thường hóa”. Ngược lại, cũng có những bậc cha mẹ quá bảo bọc, không khuyến khích con tự lập vì nghĩ rằng trẻ không thể làm được.

Cách khắc phục:

• Hiểu rằng mỗi trẻ có tốc độ phát triển riêng. Hãy đặt mục tiêu nhỏ, thực tế và từng bước hỗ trợ trẻ đạt được.
• Tham khảo ý kiến chuyên gia để xác định lộ trình phù hợp với con.
• Tạo môi trường khuyến khích trẻ thử sức với những nhiệm vụ phù hợp với khả năng của mình.

2. Không kiên trì với kế hoạch can thiệp

Can thiệp cho trẻ tự kỷ là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì. Tuy nhiên, một số cha mẹ bỏ dở kế hoạch can thiệp khi không thấy kết quả nhanh chóng. Họ có thể thử nhiều phương pháp khác nhau nhưng không theo đuổi một phương pháp đủ lâu để thấy hiệu quả. Việc thay đổi phương pháp liên tục hoặc dừng can thiệp quá sớm có thể làm gián đoạn quá trình học tập của trẻ.

Cách khắc phục:

• Kiên trì theo đuổi kế hoạch can thiệp đã đề ra, không bỏ cuộc chỉ vì chưa thấy kết quả ngay lập tức.
• Hợp tác chặt chẽ với giáo viên, chuyên gia để điều chỉnh phương pháp can thiệp khi cần thiết, nhưng không nên thay đổi liên tục mà không có cơ sở khoa học.
• Hiểu rằng mỗi sự tiến bộ, dù nhỏ, đều có giá trị và cần được khích lệ.

3. Thiếu sự phối hợp giữa gia đình và chuyên gia

Nhiều phụ huynh chỉ dựa vào các buổi trị liệu tại trung tâm mà không tiếp tục hỗ trợ con tại nhà. Điều này khiến trẻ khó duy trì và áp dụng kỹ năng mới vào cuộc sống hàng ngày. Thực tế, việc can thiệp hiệu quả nhất khi có sự kết hợp giữa chuyên gia và gia đình, vì thời gian trẻ ở nhà nhiều hơn thời gian ở trung tâm.

Cách khắc phục:

• Chủ động tham gia vào quá trình can thiệp, học cách áp dụng các kỹ thuật dạy trẻ tại nhà để củng cố kỹ năng.
• Giữ liên lạc thường xuyên với giáo viên, chuyên gia để nhận phản hồi và hướng dẫn cụ thể.
• Tạo môi trường phù hợp tại nhà, đảm bảo rằng trẻ có thể thực hành các kỹ năng đã học ở trung tâm.

4. Không chú trọng đến kỹ năng giao tiếp của trẻ

Nhiều cha mẹ chỉ tập trung vào việc giúp con học các kỹ năng học thuật mà bỏ qua kỹ năng giao tiếp. Một số khác lại giao tiếp với con theo cách chưa phù hợp, chẳng hạn như nói quá nhanh, quá dài dòng hoặc không kiên nhẫn chờ trẻ phản hồi. Điều này có thể khiến trẻ cảm thấy áp lực và khó khăn trong việc bày tỏ suy nghĩ của mình.

Cách khắc phục:

• Chú trọng vào các phương pháp phát triển kỹ năng giao tiếp, như sử dụng tranh ảnh, ngôn ngữ ký hiệu hoặc ứng dụng hỗ trợ giao tiếp.
• Kiên nhẫn lắng nghe và khuyến khích trẻ bày tỏ nhu cầu theo cách của mình.
• Giảm áp lực cho trẻ bằng cách giao tiếp đơn giản, rõ ràng, tránh sử dụng quá nhiều câu phức tạp.

5. Quá tập trung vào hành vi tiêu cực mà bỏ qua hành vi tích cực

Khi trẻ có hành vi tiêu cực, phụ huynh thường phản ứng ngay lập tức, trong khi những hành vi tích cực lại ít được ghi nhận và khen ngợi. Điều này có thể khiến trẻ vô tình hiểu rằng chỉ khi có hành vi tiêu cực mới nhận được sự chú ý từ người lớn.

Cách khắc phục:

• Thay vì chỉ tập trung vào hành vi tiêu cực, hãy chú ý nhiều hơn đến những hành vi tích cực của trẻ.
• Dành lời khen và phần thưởng khi trẻ có hành vi đúng, giúp trẻ nhận ra rằng hành vi tốt sẽ mang lại lợi ích.
• Kiểm soát phản ứng của bản thân trước hành vi tiêu cực của trẻ, tránh la mắng hoặc trừng phạt quá mức.

6. Không chăm sóc sức khỏe tinh thần của bản thân

Chăm sóc trẻ tự kỷ là một quá trình đòi hỏi rất nhiều sức lực và tinh thần. Nhiều phụ huynh quên mất rằng bản thân họ cũng cần được nghỉ ngơi và hỗ trợ. Căng thẳng, lo âu quá mức có thể dẫn đến kiệt sức và ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc trẻ.

Cách khắc phục:

• Dành thời gian cho bản thân, tham gia các hoạt động giúp thư giãn như thiền, yoga hoặc gặp gỡ bạn bè.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ từ các nhóm phụ huynh có con tự kỷ để chia sẻ kinh nghiệm và động viên lẫn nhau.
• Nhờ sự giúp đỡ từ người thân hoặc các dịch vụ hỗ trợ khi cần thiết.

Dạy trẻ tự kỷ đòi hỏi sự hiểu biết, kiên trì và tình yêu thương vô điều kiện. Tránh những sai lầm phổ biến và áp dụng các phương pháp phù hợp sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn. Quan trọng nhất, hãy luôn đồng hành cùng con, kiên nhẫn lắng nghe và động viên để trẻ có thể phát triển một cách tốt nhất. Hành trình này có thể đầy thử thách, nhưng với sự kiên nhẫn và sự hỗ trợ đúng đắn, mỗi bước tiến của trẻ đều là một thành công đáng quý.