Khi cầm trên tay kết quả chẩn đoán con mình thuộc rối loạn phổ tự kỷ (ASD), hầu hết phụ huynh đều trải qua cảm giác rơi vào khoảng trống: lo lắng, buồn bã, hoang mang và không biết nên làm gì tiếp theo.

Nhưng chính trong giai đoạn này, sự chủ động và bình tĩnh của cha mẹ là yếu tố quan trọng nhất quyết định hiệu quả của quá trình can thiệp. Đây không phải là dấu chấm hết, mà là khởi đầu của một hành trình phát triển khác biệt – nhưng hoàn toàn khả thi.

1. Bình tĩnh tiếp nhận – Đối diện với thực tế một cách khoa học

Việc hoảng loạn, phủ nhận hoặc trì hoãn hành động là điều dễ hiểu, nhưng cũng là điều nguy hiểm nhất. Vì trẻ tự kỷ cần được hỗ trợ càng sớm càng tốt.

Hiểu đúng về tự kỷ:

• Là một rối loạn phát triển thần kinh bẩm sinh, ảnh hưởng đến giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi

• Không phải là bệnh lý có thể chữa khỏi bằng thuốc

• Có mức độ đa dạng – từ nhẹ đến nặng – nên cần đánh giá kỹ lưỡng theo từng khía cạnh phát triển

Trẻ tự kỷ không “mất khả năng phát triển”, mà cần một cách tiếp cận khác để phát triển. Và chính thái độ chấp nhận thực tế, học cách hiểu con, là bước đầu tiên để trẻ cảm thấy được an toàn và yêu thương.

2. Hành động sớm – Can thiệp đúng, không trì hoãn

Các nghiên cứu trên thế giới, bao gồm từ Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) và CDC, đều khẳng định: Can thiệp trước 3 tuổi có thể cải thiện rõ rệt khả năng ngôn ngữ, nhận thức và thích nghi xã hội của trẻ tự kỷ.

Hành động cần làm ngay:

• Đưa trẻ đến cơ sở chuyên môn uy tín để đánh giá đa ngành (tâm lý – ngôn ngữ – hành vi – vận động – nhận thức)

• Thiết kế chương trình can thiệp cá nhân hóa, dựa trên mức độ và đặc điểm của từng trẻ

• Tránh chạy theo các “liệu pháp lan truyền”, “hết tự kỷ trong 6 tháng”… mà thiếu bằng chứng khoa học

Lưu ý: Đừng chỉ tập trung vào ngôn ngữ. Tự kỷ là rối loạn phổ – nghĩa là ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực cùng lúc. Can thiệp hiệu quả cần mang tính toàn diện, đồng bộ và điều chỉnh linh hoạt theo từng giai đoạn phát triển.

3. Làm cha mẹ đồng hành – Không phải “người chạy đua”

Áp lực “phải chữa khỏi cho con” khiến nhiều phụ huynh quá tải: lịch học dày đặc, can thiệp liên tục, lo lắng khi con chậm tiến bộ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến trẻ, mà còn gây kiệt sức cảm xúc cho cha mẹ.

Thay vì ép con “bằng mọi giá”, hãy:

• Quan sát con như một cá thể riêng biệt, không so sánh

• Học cách chơi cùng con, phản hồi cảm xúc, đồng hành thay vì dẫn dắt quá mức

• Hiểu rằng mỗi trẻ có tốc độ phát triển khác nhau, và tiến bộ đôi khi đến từ những thay đổi rất nhỏ

Đừng bỏ quên sức khỏe tâm lý của chính bạn – cha mẹ cũng cần được hỗ trợ. Tìm đến nhóm phụ huynh đồng hành, tham vấn tâm lý, hoặc đơn giản là dành thời gian nghỉ ngơi, nạp lại năng lượng để đi đường dài với con.

4.Tại Hoàng Đức – Đồng hành cùng phụ huynh ngay từ bước đầu

Tại Trung tâm Trẻ Tự Kỷ Hoàng Đức, chúng tôi hiểu rằng: Một kết quả chẩn đoán không phải là lời kết thúc, mà là khởi đầu của một hành trình can thiệp bài bản – nhân văn – và đầy hy vọng.

Mỗi gia đình khi đến Hoàng Đức đều được:

• Đánh giá toàn diện bởi đội ngũ đa chuyên ngành

• Thiết kế chương trình cá nhân hóa rõ mục tiêu – rõ thời lượng – rõ phương pháp

• Hướng dẫn can thiệp tại nhà, phối hợp với phụ huynh như một phần thiết yếu của trị liệu

Chẩn đoán không phải là “bản án” – mà là cơ hội để chúng ta hành động sớm, đúng hướng và đủ kiên nhẫn. Điểm đến có thể không phải là “bình thường như những đứa trẻ khác”, nhưng đó là nơi con và cha mẹ cùng trưởng thành, cùng hiểu nhau, và cùng tạo ra một thế giới phù hợp nhất cho con phát triển.